Zeven generaties vooruitdenken
In zijn boek ‘De Goede Voorouder[1]’ neemt Roman Krznaric zijn lezers mee in de tegengestelde krachten van het kortetermijn- en langetermijndenken. Hij pleit ervoor dat de mens bij de beslissingen die hij neemt zich moet afvragen of de 7de generatie na ons belang heeft bij de beslissingen die wij vandaag nemen. Krznaric pleit voor een menselijke beschaving van het ‘Lange Nu’, waarbij wij allemaal een diep rentmeesterschap voelen voor onze planeet. Zet een nul voor het jaar waarin wij leven – dus 02022 – en ons perspectief van ‘tijd’ verandert.
Door Lex Eschauzier
In zijn oproep om te focussen op de lange termijn haalt Krznaric de literatuurcriticus Terry Eagleton[2] aan die onderscheid maakt tussen optimisme en hoop. Eagleton definieert ‘optimisme’ als een vrolijke gezindheid waarbij de mens de zonnige kant van het leven ziet. Ook als er een aantoonbare reden is om dat niet te doen, bijvoorbeeld met betrekking tot klimaatverandering. Immers optimisme zou tot zelfgenoegzaamheid en laksheid kunnen leiden. Terwijl hoop radicaler en actiever is. Iemand die hoopvol is beseft zich dat het mis kan gaan, maar houdt tegelijkertijd uit geestdrift vast aan het vooruitzicht van succes. Het boek ‘De Goede Voorouder’ gaat over hoop. Over de radicale hoop dat wij als mensen de handen ineen slaan om de wijze waarop wij de planeet hebben ingericht en beheren, radicaal te veranderen.
Marshmallows of eikels
In onze hersenen is een eeuwige tweespalt tussen de verschillende tijdshorizonnen van de korte – en de lange termijn. Wij hebben allemaal een ‘marshmallowbrein’, een brein gefixeerd op korte termijnverlangens en -beloningen. Maar we hebben ook een ‘eikelbrein’ dat ons in staat stelt een beeld van de verre toekomst te vormen en toe te werken naar lange-termijndoelen.
Onze focus op korte termijn behoeftebevrediging heeft zich ontwikkeld als overlevings-mechanisme bij voedselschaarste of onveiligheid. Door ons marshmallowbrein kunnen wij de verleiding van die roze versnapering maar moeilijk weerstaan. Daarom buigen we ons zonder erbij na te denken over een versgebakken cake om de geur op te snuiven maar kiezen wij het hazenpad als er een grote hond op ons afstormt.
Ons eikelbrein maakt ons tegelijkertijd ook uitstekende planners. Wij plannen vakanties voor de volgende zomer, leggen geld opzij voor de opleiding van onze kinderen en sparen voor ons pensioen. Met ons eikelbrein hebben wij het in ons om de ecologische ineenstorting van onze planeet te voorkomen. Het is dus de hoogste tijd om onze hersenen te prikkelen tot een ‘verder hier’ en ‘langer nu’. Zoals in Jean Giono’s boek De man die bomen plantte dat gaat over een herder die elke dag tijdens het hoeden van zijn schapen eikeltjes plantte en zo na enkele tientallen jaren een enorm bos had aangelegd. Het is de hoogste tijd om ons eikelbrein aan het werk te zetten.
Zes lange termijn strategieën
Krznaric roept op tot intergenerationele rechtvaardigheid. Hij pleit ervoor om nú plannen voor de toekomst te maken die tot voorbij ons eigen leven, de huidige generatie, reiken. Krznaric presenteert hiervoor zes aanjagers van langetermijndenken:.
- Nederigheid tegenover de diepe tijd. Wij moeten ons ten diepste beseffen dat wij een stipje op de kosmische kalender zijn, dat ons vergankelijke bestaan in het niet valt als je ons leven beschouwt in de kosmische geschiedenis;
- Een erflatersmentaliteit waarbij we ernaar streven dat wij goed herinnerd worden door ons nageslacht;
- Intergenerationele rechtvaardigheid, waarbij wij bij alle beslissingen die wij nemen zeven generaties vooruit denken;
- Kathedraal-denken; de kunst van het maken van plannen voor de (verre) toekomst, want kathedralen bouwen we voor langer dan één generatie.
- Holistisch voorspellen waarbij wij ons realiseren dat de gebeurtenissen en risico’s onderling verbonden zijn en geglobaliseerd zijn en dat we zaken altijd in hun onderlinge verband moeten beschouwen.
- Transcendente doelen stellen; een stip op de horizon; een poolster waar de mensheid op kan varen. Zoals bijvoorbeeld de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN en richtlijnen voor duurzaamheid zoals ISO 26000.
Backcasting
Organisaties doen aan scenarioplanning, waarbij zij proberen door middel van forecasting de weg naar de toekomst uit te stippelen. Krznaric pleit ervoor om in plaats van te forcasten liever te ‘backcasten’. Daarbij stel je vast welke (duurzame) toekomst je beoogt en bekijk je vanaf daar wat de meest waarschijnlijke stappen zijn die je nu moet zetten om daar te komen.
Van speculatief kapitalisme naar een regeneratieve economie
Steeds meer mensen realiseren zich dat exponentiële groei van het Bruto Nationaal Product van een land of de omzet van een onderneming niet eeuwig kan voortduren in een wereld met eindige voorraden aan hulpbronnen. Krznaric stelt daarom dat we de weg moeten inslaan van een regeneratieve lange termijn economie; gebaseerd op o.a.:
- Regeneratief (lees circulair) ontwerpen. Zoals architect Thomas Rau zegt ‘Afval is grondstof zonder identiteit’. We moeten dus naar hergebruik van grondstoffen, repareren en gebruikte producten een nieuwe bestemming geven;
- Kosmo-lokale productie waarbij producten zoveel mogelijk lokaal worden gemaakt om transportkosten en energieverbruik te verlagen. Waarbij de ontwerpen van die producten wereldwijd via open-sourceplatformen beschikbaar zijn;
- Gebruik van hernieuwbare energiebronnen door de groei van kleinschalige en decentrale duurzame energienetwerken (swarm electrification);
- Het herstellen van landschappen, verder verlies van biodiversiteit voorkomen en de herintroductie van wilde diersoorten.
Geïnspireerd aan de slag
Ongeacht of dit nu te wijten is aan menselijke activiteit of niet, klimaatverandering is een feit. Voor tal van uitdagingen waar wij vandaag de dag mee te maken hebben zijn innovatieve oplossingen beschikbaar. Kijk maar naar het inspirerende boek Drawdown, het meest veelomvattende plan ooit om de klimaatontwrichting te keren. Het boek bevat een verzameling van duurzame oplossingen op het gebied van energie, voedsel, onderwijs, gebouwen en steden, landgebruik, transport en materialen. Stuk voor stuk best practices die onze planeet leefbaar houden voor de generaties na ons. Langetermijn denken is de toekomst, we leven immers pas in het jaar 02022.
Vrijblijvend kennismaken?
Wil je ook aan de slag met de lange termijn duurzame strategie van jouw organisatie – of praktisch beginnen met het nemen van effectieve milieumaatregelen – laten we dan eens vrijblijvend kennismaken.
Neem contact met ons op via l.eschauzier@constantis.nl of 06-51 60 63 86
Bronnen
[1] Krznaric, Roman, ‘The good ancestor’, 2020. Nederlandse titel ‘De goede voorouder’(vertaling H. Moerdijk).
[2] Eagleton, Terry, Hope Without Optimism (Yale University Press, 2015).